همه دوست دارند موهایی براق، پر تراکم و زیبا داشته باشند اما رسیدن به این هدف می‌تواند چالش برانگیز باشد. رنگ و دکلره کردن و همچنین حالت دادن مداوم به مو با مواد شیمیایی و ابزارهای حرارتی هر چند هیجان انگیز به نظر می‌رسد اما مضرات فراوانی برای موهای ما در پی دارد زیرا گرما و فرآیندهای شیمیایی به ساختار موها آسیب زده و آنها را ضعیف و شکننده می‌کنند. راز دستیابی به موهایی قوی، سالم و شاداب، در تقویت ساقه موها است. هرچند ژن‌ها در نوع، استحکام و حجم موها نقش دارند اما این بدان معنی نیست که ما هیچ کنترلی بر موهای خود نداریم.
انواع ساقه مو
ساقه مو در انسان‌ها از نظر ساختار میکروسکوپی شامل سه لایه‌ی اصلی است: کوتیکول یا لایه محافظ بیرونی، کورتکس یا لایه میانی حاوی رنگ‌دانه و کراتین و مدولا یا هسته مرکزی. از نظر شکل ظاهری، ساقه مو بسته به توزیع و زاویه خروج فولیکول مو از پوست، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که شامل موی صاف، موج‌دار، مجعد یا فر و فر انبوه یا فر ریز است. این طبقه‌بندی که به سیستم آندره واکر معروف است، بر اساس فاکتورهای ژنتیکی، ساختار فیبرهای کراتینی و میزان پیوندهای دی‌سولفیدی بین زنجیره‌های کراتین تنظیم شده است.
ساقه موهای صاف معمولاً مقطع گرد دارند، در حالی که موهای فر و مجعد دارای مقطع بیضی شکل هستند. این تفاوت در مقطع بر چگونگی خم شدن فیبر مو و جهت رشد آن تاثیر می‌گذارد. علاوه بر شکل، قطر ساقه نیز متغیر است که شامل نازک، متوسط و ضخیم می‌شود. ویژگی‌های دیگری مانند تخلخل، الاستیسیته یا انعطاف پذیری، زبری سطح ساقه و تراکم کوتیکول نیز در تعیین نوع ساقه مؤثر بوده و بر انتخاب روش‌های مراقبتی و درمانی مو تأثیر دارند.
موهای صاف
- نوع1A : بسیار صاف، نازک و نرم
- نوع1B : صاف با حجم کم
- نوع1C : صاف ولی ضخیم و مقاوم
موهای موج دار
- نوع2A : موج‌های ظریف و ملایم
- نوع2B : موج‌های مشخص با کمی وز
- نوع2C : موج‌های عمیق‌تر با تمایل به فر
موهای مجعد
- نوع3A : فرهای بزرگ و باز
- نوع3B : فرهای سفت‌تر و فنری
- نوع3C : فرهای متراکم و فشرده با ضخامت بیشتر
موهای فر ریز
- نوع4A : فرهای فنری کوچک با بافت نرم
- نوع4B : فرهای زیگزاگی با ساختار کم آب‌تر
- نوع4C : فر بسیار متراکم، بدون الگوی مشخص و مستعد خشکی
بررسی روش‌های تقویت ساقه مو
برای داشتن موهایی سالم، درخشان و مقاوم، تنها مراقبت از ریشه مو کافی نیست؛ بلکه ساقه مو نیز به توجه و رسیدگی نیاز دارد. در ادامه، چند روش کاربردی و مؤثر برای تقویت ساقه مو معرفی می‌شود که با رعایت آنها می‌توانید از موهایی قوی‌تر و زیباتر لذت ببرید:
استفاده از ابزارهای حرارتی را محدود کنید
سشوار، اتو موی صاف کننده و فرکننده و سایر ابزارهای حالت دهنده مو می‌توانند به موهای ما آسیب برسانند، به خصوص اگر موها نازک، خشک یا مستعد شکستگی باشند. گرمای بیش از حد موها را ضعیف کرده و در نتیجه تارهای مو آسیب دیده یا وز می‌شوند. محققان توصیه می‌کنند برای محدود کردن آسیب ناشی از خشک کردن مو، سشوار را حدودا در ۱۵ سانتی‌متری سطح موهای خود نگه داشته و مرتب آن را حرکت دهید تا حرارت روی یک نقطه متمرکز نماند.
استفاده از سشوار و سایر ابزارهای حالت دهنده حرارتی مو را به دو یا سه بار در هفته محدود کنید. به این ترتیب به موهایتان فرصت داده‌اید تا بهبود یابند. همچنین هنگام استفاده از سشوار و سایر ابزارهای حالت دهنده، حرارت را روی دمای پایین تنظیم کنید تا احتمال آسیب دیدن مو کاهش یابد. می‌توانید برای به حداقل رساندن آسیب، از یک محصول محافظ حرارتی روی موهای خود استفاده کنید.
از ویتامین‌ها غافل نشوید
موهای ما برای سالم و قوی بودن به ویتامین‌ها و مواد معدنی خاصی نیاز دارند. مهم‌ترین ویتامین‌ها و مواد معدنی که بر رشد مو تاثیرگذارند عبارتند از:
- ویتامین A: در سیب‌زمینی شیرین، هویج، کدو تنبل، اسفناج، شیر، تخم‌مرغ و ماست یافت می‌شود.
- ویتامین‌های گروه B، به ویژه بیوتین: در زرده تخم‌مرغ، جگر، ماهی سالمون، آووکادو، آجیل، دانه‌ها و لبنیات یافت می‌شود.
- ویتامین C: منابع خوب این ویتامین شامل مرکبات، توت‌فرنگی و فلفل دلمه‌ای است.
- ویتامین D: در ماهی‌های چرب، زرده تخم مرغ و غذاهای غنی شده مانند شیر و آب پرتقال یافت می‌شود.
- ویتامین E: منابع خوب آن شامل تخمه آفتابگردان، بادام، اسفناج و آووکادو است.
- آهن: در صدف، تخم مرغ، گوشت قرمز، عدس و اسفناج یافت می‌شود.
- روی: منابع خوب روی شامل صدف، گوشت گاو، تخمه کدو و عدس است.
درصورتی که مواد مغذی و ویتامین‌های ضروری را در رژیم غذایی خود دریافت نمی‌کنید می‌توانید مصرف مولتی‌ویتامینی را که شامل ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم است، در نظر بگیرید. البته قبل از مصرف هرگونه مکمل، به ویژه بیوتین، بهتر است که با پزشک خود مشورت کنید زیرا تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف بیش از حد این ویتامین می‌تواند بر نتایج آزمایشگاهی، مانند آزمایش‌هایی که برای تشخیص حملات قلبی طراحی شده‌اند، تأثیر بگذارد.
در استفاده از شامپو زیاده‌روی نکنید
تمیز نگه داشتن موها مهم است اما در فرمولاسیون اکثر شامپوها از موادی استفاده شده که سبوم طبیعی موها را پاک می‌کند تا چربی را کاهش داده و کثیفی را از بین ببرد.
اگر موهایتان خیلی چرب است، شاید بتوانید به جای هر روز، دو تا سه بار در هفته موها را با شامپو بشویید. شستن بیش از حد موها ممکن است آنها را خشک کرده و ساقه مو را ضعیف کند. در مقدار استفاده از شامپو هم نیازی به زیاده روی نیست. مقدار کمی شامپو می‌تواند موها را به خوبی تمیز کند.
ماساژ پوست سر
افزایش گردش خون در اسکالپ می‌تواند به سلامت پوست سر کمک کرده و اکسیژن رسانی به فولیکول‌های مو را افزایش دهد. ماساژ پوست سر به مدت ۴ دقیقه دبه صورت روزانه می‌تواند به مرور زمان ضخامت مو را افزایش داده و ساقه مو را تقویت کند.
شما می‌توانید با نوک انگشتان فشار کمی به پوست خود وارد کرده و با حرکات دایره‌ای به مدت چند دقیقه پوست سر را ماساژ دهید. می‌توانید این کار را روی موهای خشک یا خیس و یا درست قبل از استفاده از شامپو انجام دهید. همچنین می‌توانید از یک ماساژور پوست سر برای تحریک اسکالپ استفاده کنید.
افزایش دریافت پروتئین در رژیم غذایی
دریافت پروتئین کافی در رژیم غذایی برای بهبود رشد مو و تقویت ساقه بسیار مهم است زیرا بخش عمده فولیکول‌های مو از پروتئین تشکیل شده است. تحقیقات نشان می‌دهد که کمبود پروتئین در رژیم غذایی می‌تواند منجر به ضعیف شدن ساقه، نازک شدن و ریزش مو شود.
برخی غذاهای غنی از پروتئین که می‌توانند به تقویت ساقه مو و سلامت آن کمک کنند عبارتند از:
- تخم مرغ
- ماهی
- آجیل و دانه‌ها
- گوشت بدون چربی
- اسفناج و کلم پیچ
- لوبیا و حبوبات
ماسک زرده تخم مرغ را امتحان کنید
زرده تخم مرغ حاوی همان پروتئین‌هایی است که فولیکول‌های مو به آن نیاز دارند. مطالعاتی که در سال ۲۰۱۸ انجام شد نشان می‌دهد پپتیدهای موجود در زرده تخم مرغ می‌توانند به تحریک رشد مو کمک کنند. زرده تخم مرغ همچنین حاوی برخی مواد مغذی ضروری از جمله ویتامین‌های A و D، بیوتین و فولات است که به تقویت رشد مو و داشتن موهای سالم کمک می‌کنند.
چگونه ماسک زرده تخم مرغ درست کنیم؟
- ۳ عدد زرده تخم مرغ و ۳ تا ۴ قاشق غذاخوری روغن نارگیل که کمی گرم شده را به خوبی با هم مخلوط کنید.
- مواد را روی پوست سر و ریشه موهای خود بمالید و پخش کنید.
- موها را با یک کلاه پلاستیکی بپوشانید.
- بگذارید ماسک زرده تخم مرغ ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی سرتان بماند.
- با آب خنک بشویید و شامپو بزنید.
دوش آب سرد
دوش گرفتن با آب خیلی داغ ممکن است باعث آسیب حرارتی به موها، هم در ریشه و هم در کوتیکول، شود. همچنین بخار حمام می‌تواند کوتیکول‌های مو را باز کند و در نتیجه منجر به خشکی، وز شدن و شکنندگی موها شود.
برای محافظت از موهایتان، با آب ولرم حمام کنید. سپس، با اسپری آب خنک، موها و پوست سرتان را آبکشی کنید. این کار ممکن است به بسته شدن کوتیکول‌ها و ذخیره رطوبت در ساقه موها کمک کند.
از آلوئه ورا استفاده کنید
آلوئه ورا سرشار از ویتامین‌های A، C و E است. این ویتامین‌ها می‌توانند به رشد سلول‌های سالم، از جمله سلول‌های مو کمک کنند. علاوه بر این، آلوئه ورا حاوی ویتامین B12 و اسید فولیک نیز هست که هر دو در تقویت سلامت مو مفید هستند.
می‌توانید ژل خالص گیاه آلوئه ورا را روی مو و پوست سر خود بمالید یا از محصولات حاوی ترکیبات آلوئه ورا استفاده کنید. همچنین می‌توانید یک ماسک موی خانگی آلوئه ورا درست کنید.
به جای حوله از یک تی‌شرت نخی استفاده کنید
مالش موهای خیس با حوله اصطکاک ایجاد کرده و باعث آسیب دیدن و شکستگی ساقه موها می‌شود. می‌توانید از یک حوله میکروفایبر استفاده کنید و یا راه حل آسان‌تر و ارزان‌تر این است که یک تی‌شرت نخی ساده را جایگزین کنید. جنس صاف تی‌شرت هنگام خشک کردن اصطکاک کم‌تری ایجاد کرده و بنابراین احتمال آسیب و وز شدن موها را کاهش می‌دهد. برای استفاده از تی‌شرت به جای حوله، این مراحل را دنبال کنید:
- پس از شستشو و آبکشی، به آرامی موهای خود را فشار دهید و تا حد امکان آب اضافی را بگیرید.
- سر را به جلو خم کنید و تی‌شرت را دور سر خود بپیچید.
- موهای مرطوب خود را به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه در تی‌شرت بپیچید، سپس آن را باز کنید.
- تی‌شرت را به آرامی دور هر قسمت از موهایی که هنوز رطوبت اضافی دارند فشار دهید، سپس خشک کنید و طبق معمول حالت دهید.
روغن‌تراپی با روغن گرم را امتحان کنید
درمان موها با روغن گرم یک روش فوق العاده برای کمک به بازیابی رطوبت در موهای خشک، وز یا آسیب‌دیده است. روغن درمانی با روغن نارگیل می‌تواند به کاهش از دست دادن پروتئین در موهای آسیب دیده و سالم کمک کند. درست مانند روغن نارگیل، روغن آووکادو نیز حاوی اسیدهای چرب ضروری و همچنین ویتامین‌های A، B5 و E است و می‌تواند در تقویت ساقه مو موثر باشد.
برای روغن تراپی با روغن گرم، مراحل زیر را دنبال کنید:
- ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری روغن نارگیل بکر (در دمای اتاق) و ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری روغن آووکادو را با هم مخلوط کنید. بسته به بلندی موهایتان می‌توانید از مقدار بیشتر یا کم‌تری استفاده کنید، اما نسبت هر دو روغن را مساوی نگه دارید.
- مخلوط روغن را در یک ظرف شیشه‌ای بریزید و به آرامی آن را در یک قابلمه آب داغ قرار دهید.
- اجازه دهید روغن به مدت حدود ۲ دقیقه در داخل ظرف گرم شود. روغن نباید خیلی داغ باشد، کافی است فقط کمی گرم شده و خوب مخلوط شود.
- دمای روغن را پشت دست خود امتحان کنید. روغن باید ولرم باشد، نه داغ. اگر روغن داغ است صبر کنید تا خنک شود.
- هنگامی که روغن به دمای مناسب رسید، آن را روی پوست سر، ریشه و نوک موهای خود بمالید.
- مطمئن شوید که همه قسمت‌های مو به روغن آغشته شده‌اند.
- با یک کلاه پلاستیکی موها را بپوشانید و اجازه دهید روغن به مدت 20 دقیقه روی موها بماند تا به عمق ساقه نفوذ کند.
- با آب ولرم خوب بشویید.
آیا روغن تراپی برای تقویت ساقه مو خوب است؟
بله! روغن‌تراپی با استفاده از روغن‌های گیاهی دارای ساختار مولکولی مناسب، می‌تواند در تقویت ساقه مو مؤثر باشد. روغن‌هایی مانند روغن نارگیل، آرگان، آووکادو و زیتون دارای اسیدهای چرب اشباع و غیر اشباع (مانند لوریک اسید یا اولئیک اسید) هستند که به خوبی به لایه کورتکس مو نفوذ کرده و از این طریق به کاهش از دست رفتن آب (ترانس‌اپیدرمال واترلاس) و جلوگیری از تخریب پروتئین‌های ساقه مو کمک می‌کنند. برخی روغن‌ها همچنین خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند و با خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد، از آسیب ناشی از اشعه UV یا آلودگی محیطی جلوگیری می‌کنند. البته روغن‌تراپی برای موهایی با تخلخل پایین ممکن است باعث تجمع سطحی و سنگینی روی ساقه مو شود. پس شناخت نوع مو و انتخاب روغن مناسب اهمیت زیادی دارد.
چه موادی برای تقویت ساقه موها مناسب است؟
برای تقویت ساقه مو به ترکیباتی نیاز داریم که بتوانند ساختار پروتئینی مو را بازسازی کرده و رطوبت و چربی طبیعی مو را حفظ یا جایگزین کنند. یکی از مهم‌ترین ترکیبات موثر برای تقویت ساقه، پروتئین‌های هیدرولیزشده مانند کراتین، پروتئین ابریشم، پروتئین گندم و پروتئین برنج است که به دلیل اندازه مولکولی کوچک، می‌توانند به خوبی به عمق ساقه مو نفوذ کرده و ترک‌های ساختاری در لایه کورتکس را پر کنند. این پروتئین‌ها باعث افزایش استحکام ساقه، کاهش شکستگی و بهبود خاصیت کشسانی مو می‌شوند.
در کنار پروتئین‌ها، مواد نرم‌کننده و مرطوب‌کننده مانند پانتنول یا ویتامین B5، آلوئه‌ورا، گلیسیرین و عصاره عسل به حفظ آب در ساقه مو کمک می‌کنند و مانع خشکی و ایجاد وز مو می‌شوند. همچنین برخی روغن‌های گیاهی مانند روغن نارگیل، آرگان، آووکادو و زیتون با خاصیت امولینت (نرم‌کنندگی) و نفوذپذیری به عمق فیبر مو، موها را تغذیه کرده و باعث لطافت بیشتر و محافظت از مو در برابر آسیب‌های محیطی می‌شوند.
سیلیکون‌های سبک و محلول در آب از جمله آمینه دایمتیکون یا دایمتیکون کاپرول می‌توانند بدون سنگین کردن موها، یک لایه محافظ روی ساقه ایجاد کنند تا از تبخیر آب و آسیب مکانیکی جلوگیری شود.
دستیابی به موهای قوی و سالم نیاز به تلاش دارد. هر چند کنترل آسیب ناشی از گرما و شستشوی به اندازه مهم است، اما آنچه می‌خوریم نیز اهمیت فراوانی دارد. داشتن یک رژیم غذایی متعادل که شامل طیف گسترده‌ای از ویتامین‌ها، مواد معدنی و منابع پروتئین باشد، می‌تواند به تقویت ساقه مو و سلامت مو و پوست سر ما کمک کند.
اگر موهایتان شکننده شده یا فکر می‌کنید بیشتر از حد معمول می‌ریزند بهتر است با پزشک مشورت کنید. ریزش مو برای بسیاری از مردان و زنان طبیعی است، با این حال گاهی اوقات می‌تواند نشان دهنده وجود یک بیماری زمینه‌ای باشد.
