ریزش موی ارثی با افزایش سن اتفاق می‌افتد و ژنتیک نقش مهمی در میزان و الگوی ریزش مو ایفا می‌کند. با این حال، عوامل دیگری مانند استرس، نوع تغذیه و مصرف برخی داروها نیز در ریزش مو و طاسی نقش دارند. در میان مردم، طاسی اغلب به عنوان یک مشکل مردانه شناخته می‌شود اما حقیقت این است که ریزش مو می‌تواند برای هر کسی، صرف نظر از جنسیت، تأثیر بگذارد. ریزش موی ارثی قابل بازگشت نیست، اما راهکارهایی وجود دارد که می‌تواند سرعت آن را کاهش داده و پتانسیل رشد مو را افزایش دهد.
ریزش مو ارثی چیست؟
ریزش مو ارثی که شایع‌ترین نوع ریزش مو است، در واقع یک بیماری نیست بلکه یک وضعیت طبیعی است که به دلیل ژنتیک، سطوح هورمونی و روند سالخوردگی ایجاد می‌شود.
ریزش مو ارثی در یک الگوی قابل پیش بینی رخ می‌دهد. تقریباً همه مردان و زنان با افزایش سن متوجه ریزش مو یا نازک شدن موها می‌شوند و حدود 40٪ از آن‌ها این وضعیت را به شکل واضح‌تری تجربه می‌کنند. ریزش مو معمولاً در حوالی 20 تا 30 سالگی شروع می‌شود. این تغییرات در زنان پس از یائسگی بیشتر قابل مشاهده است. این شرایط آلوپسی آندروژنتیک (androgenetic alopecia) نام دارد؛ در مردان به آن طاسی با الگوی مردانه (MPB) و در زنان طاسی با الگوی زنانه (FPB) گفته می‌شود.
این نوع ریزش مو تحت تأثیر نوعی از هورمون مردانه تستوسترون صورت می‌گیرد. چرخه طبیعی رشد مو تغییر می‌کند و در نتیجه موها کوتاه‌تر و نازک‌تر می‌شوند. در نهایت، رشد مو در قسمت‌های خاصی از پوست سر به طور کامل متوقف می‌شود. برخلاف تصور عامیانه که معتقد است ریزش مو ارثی از خانواده مادر به ارث می‌رسد، مطالعات جدید نشان می‌دهند که این بیماری به ژن‌های هر دو والد بستگی دارد.
علائم ریزش مو ارثی
ریزش مو ارثی با نازک شدن موها شروع می‌شود و اغلب تا ریزش کامل مو در قسمت‌های فوقانی پوست سر پیش می‌رود. در مردان، ریزش مو به طور معمول از شقیقه‌ها و تاج سر شروع می‌شود و خط رویش مو به شکل M یا U تغییر می‌کند. در پیشرفته‌ترین حالت ریزش مو ارثی در مردان فقط یک نوار مو در کنار و پشت سر باقی می‌ماند.
هر چند در زنان، ریزش مو شایع‌تر است با این حال پنهان است و به وضوح قابل تشخیص نیست. ریزش مو ارثی در زنان معمولاً قسمت بالای سر به سمت پایین و وسط سر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بر خلاف مردان، خط رویش مو در امتداد پیشانی و شقیقه‌ها معمولاً حالت عادی خود را حفظ می‌کند. ریزش کامل مو در هر نقطه از پوست سر زنان غیرعادی است و می‌تواند نشان دهنده وجود مشکل یا بیماری دیگری مانند آلوپسی آره آتا (اختلال سیستم ایمنی که باعث ایجاد لکه‌های طاسی می‌شود)، عفونت قارچی یا یکی از انواع بیماری‌های پوستی باشد.
همچنین بخوانید : علت ریزش مو در زنان
مراحل ریزش مو ارثی یا طاسی با الگوی مردانه:
- مرحله اول: ریزش مو کم است یا اصلا وجود ندارد.
- مرحله دوم: ریزش موی جزئی در نزدیکی گوش‌ها، پیشانی و شقیقه‌ها وجود دارد.
- مرحله سوم: در اطراف شقیقه‌ها عقب نشینی عمیق حد رویش مو قابل ملاحظه است و خط رویش مو به شکل M و یا U درآمده است.
- مرحله چهارم: ریزش مو به بالای سر (تاج سر) رسیده و نسبتا شدید است.
- مرحله پنجم: ریزش موی ناحیه پیشانی به ناحیه طاس تاج سر متصل می‌شود.
- مرحله ششم: موهای بین شقیقه و تاج سر نازک شده یا کاملا از بین رفته‌اند.
- مرحله هفتم: بالای سر کاملا بدون مو است و یک نوار نازک مو در اطراف سر وجود دارد.
تشخیص ریزش مو ارثی
تشخیص ریزش مو ارثی معمولاً با توجه به الگوی ریزش مو و سابقه ریزش موی مشابه در سایر اعضای خانواده صورت می‌گیرد و در بیشتر افراد، تقریبا نیاز به انجام هیچ آزمایش دیگری نیست. ریزش مو ارثی در طول زمان اتفاق می‌افتد و یک پدیده ناگهانی نیست.
درمان ریزش مو ارثی
برای درمان ریزش مو ارثی معمولا از ماینوکسیدیل و فیناستراید استفاده می‌شود. استفاده از این درمان‌ها می‌تواند سرعت ریزش مو را کاهش دهد. هم آقایان و هم خانم‌ها می‌توانند از ماینوکسیدیل استفاده کنند اما فیناستراید فقط برای مردان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ماینوکسیدیل Minoxidil
ماینوکسیدیل یک داروی بدون نسخه است. برای کنترل ریزش مو ارثی شما باید دو بار در روز داروی ماینوکسیدیل را روی پوست سر بمالید. این کار می‌تواند به کاهش ریزش مو در برخی افراد کمک کند و در عرض چهار تا هشت ماه استفاده مداوم ممکن است متوجه رشد مجدد موهای تازه شوید. برای آقایان از ماینوکسیدیل 5% و برای خانم‌ها از محلول 2% استفاده می‌شود. استفاده از محلول قوی‌تر برای خانم‌ها ممکن است باعث رشد موهای زائد در ناحیه صورت شود. با قطع مصرف، اثرات درمانی دارو فورا ناپدید می‌شوند.
فیناستراید Finasteride
فیناستراید یک قرص تجویزی است. این دارو از تشکیل نوعی از هورمون تستوسترون که بر رشد مو تأثیر منفی می‌گذارد، جلوگیری می‌کند. دوزهای قوی‌تر این دارو در مردان برای متوقف کردن رشد غیر سرطانی (خوش خیم) غده پروستات استفاده می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند که مصرف فیناستراید می‌تواند تا 99 درصد از پیشرفت ریزش مو ارثی در مردان جلوگیری کند و دو سوم افراد تحت درمان با فیناستراید، رشد مجدد موهای جدید را تجربه می‌کنند. مانند ماینوکسیدیل، اثرات دارو پس از قطع مصرف به سرعت از بین می‌رود. علاوه بر این، مصرف این دارو ممکن است بر عملکرد جنسی در بعضی مردان تاثیر منفی داشته باشد.
شواهدی مبنی بر اثرگذاری قرص فیناستراید در طاسی با الگوی زنانه وجود ندارد. مصرف این قرص در زنان می‌تواند باعث نقایص مادرزادی جنین شود و هرگز نباید توسط زنان باردار یا زنانی که قصد بارداری دارند استفاده شود. در مقابل انواع دیگر درمان‌های هورمونی، مانند برخی قرص‌های ضد بارداری، ممکن است به تعداد کمی از زنان مبتلا به ریزش مو ارثی با الگوی زنانه که سطح هورمون‌های مردانه بالایی دارند، کمک کند.
جدیدترین درمان ریزش مو ارثی
جراحی کاشت مو Hair transplant surgery
همان‌طور که اشاره شده ریزش مو ارثی شایع ترین نوع ریزش موی دائمی است. این شرایط اغلب تنها قسمت بالای سر را تحت تاثیر قرار می‌دهد بنابراین برای کاشت مو یا جراحی ترمیم می‌توان نهایت استفاده را از موهای باقی مانده ببرد.
جراحی کاشت مو به این صورت است که یک متخصص پوست یا جراح زیبایی، موها را از بخش دارای مو روی پوست سر برداشته و آن را به یک نقطه طاس پیوند می‌دهد. هر تکه شامل یک یا چند تار مو (میکروگرافتmicrografts و مینی گرافت minigrafts) است. گاهی اوقات ممکن است جراح یک نوار بزرگتر از پوست حاوی چندین گروه مو را جدا کرده و به ناحیه بدون مو پیوند بزند.
جراحی کاشت مو نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد، اما دردناک است، بنابراین برای کاهش درد و ناراحتی به بیمار داروی مسکن داده می‌شود. خطرات احتمالی استفاده از این روش شامل خونریزی، کبودی، تورم و عفونت است. ممکن است برای رسیدن به نتیجه مورد نظر به بیش از یک عمل جراحی نیاز باشد. همچنین لازم است به این نکته توجه داشته باشید که ریزش موی ارثی با وجود جراحی در نهایت پیشرفت خواهد کرد.
لیزر درمانی Laser therapy
استفاده از نور لیزر با درجات پایین برای درمان ریزش مو ارثی در مردان و زنان توسط سازمان غذا و دارو ایالات متحده تایید شده است. مطالعات کوچکی وجود دارند که نشان می‌دهند این روش می‌تواند تراکم مو را بهبود بخشد. با این حال برای اطمینان از اثرات طولانی مدت لیزر تراپی به انجام مطالعات و تحقیقات بیشتری نیاز است.
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)
برای انجام این درمان ابتدا از فرد خون گرفته می‌شود و پس از خونگیری، پزشک پلاسمای خون را جدا می‌کند. سپس این پلاسمای غنی از پلاکت را به پوست سر فرد تزریق می‌کنند. درمان PRP می‌تواند به کاهش ریزش مو و تحریک رشد موهای جدید کمک کند.
جلوگیری از ریزش مو ارثی
ریزش موی ارثی یک روند دائمی است و برای جلوگیری از آن عملا نمی‌توان هیچ کاری انجام داد. با این حال، راه‌های مختلفی برای کاهش سرعت پیشرفت آن وجود دارد.
- سبک زندگی سالم: داشتن یک رژیم غذایی متعادل، خواب کافی، کنترل میزان استرس و ورزش منظم می‌تواند به سلامت کلی بدن و همچنین سلامت موها کمک کند.
- داروهای موضعی: داروهای موضعی مانند ماینوکسیدیل اغلب اولین راه درمان هستند و باید مستقیماً روی پوست سر در نواحی تحت تاثیر طاسی اعمال شوند.
- داروهای خوراکی: پزشک ممکن است داروهای خوراکی مانند فیناستراید را برای درمان ریزش مو ارثی در آقایان توصیه کند. فیناستراید همچنین برای درمان بزرگ شدن غده پروستات استفاده می‌شود.
- جراحی کاشت مو: پیوند واحد فولیکولی (Follicular unit transplantation) و استخراج واحد فولیکولی (follicular unit extraction ) دو نوع جراحی کاشت مو هستند که فولیکول‌های مو را از یک قسمت پوست سر به مناطق طاس پیوند می‌زنند.
- لیزر درمانی (Laser therapy or red light therapy) : برای درمان ریزش مو ارثی یا ژنتیکی و همچنین ریزش مو ناشی از شیمی درمانی، از لیزر درمانی استفاده می‌شود. به نظر می‌رسد این درمان می‌تواند به بهبود تراکم موها کمک کند.
- تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (Platelet-rich plasma injections): تزریق پلاسمای غنی از پلاکت ممکن است به تحریک رشد مو در مناطقی که دچار ریزش مو هستند، کمک کند.
ریزش مو ارثی از چند سالگی شروع می‌شود؟
آلوپسی آندروژنیک یا ریزش مو ارثی با الگوی مردانه می‌تواند در هر سنی آغاز شود با این حال اکثر افراد با افزایش سن دچار نازک شدن و ریزش مو می‌شوند. زمان و میزان ریزش مو در درجه اول به ژنتیک فرد و سپس به سن بستگی دارد. درصد مردانی که در سنین مختلف دچار ریزش موی محسوس هستند به صورت زیر است:
در بیست سالگی 20%، در 30 سالگی 25%، در 50 سالگی 50% و در 60 سالگی 66 % مردان ریزش موی قابل توجه با عامل ژنتیکی را تجربه می‌کنند.
ریزش مو در نوجوانان
احتمالا تصور می‌کنید نوجوانی برای شروع ریزش مو، هنوز زمان خیلی زودی است اما واقعیت این است که ریزش مو ارثی می‌تواند از 15 یا 16 سالگی شروع شود. ریزش مو در نوجوانان رایج نیست اما ممکن است ریزش مو با عامل ژنتیکی از این سن آغاز شود. این ممکن است با عقب نشینی حد رویش مو در پیشانی قابل مشاهده باشد یا تا مدت‌ها قابل تشخیص نباشد.
ریزش مو در حدود 20 سالگی
اکثر مبتلایان به آلوپسی آندروژنتیک در اواسط تا اواخر دهه بیست متوجه ریزش موی مشخص می‌شوند. تا سن 20 سالگی، حدود 20 درصد از مردان مقدار کمی ریزش موی قابل مشاهده را تجربه می‌کنند. ریزش مو در این سنین ممکن است تاثیر قابل توجهی بر زندگی اجتماعی فرد داشته اعتماد به نفس او را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال بین دهه 20 و 30 بهترین زمان برای اقدام و رسیدگی به ریزش مو است. در این سن فرد هنوز زمان زیادی برای حفظ موها دارد و می‌تواند با روش‌های مختلف سرعت ریزش مو را کاهش دهد.
ریزش مو در 30 سالگی و بعد از آن
در 25 درصد مردان با ژن ریزش مو ارثی، تا 30 سالگی مقدار قابل ملاحظه‌ای مو از دست داده و تراکم موها به صورت محسوسی کمتر شده است. تا سن 50 سالگی، حدود 50 درصد از مردان ریزش موی محسوس دارند و در سن 60 سالگی، حدود دو سوم یا کاملا طاس هستند و یا الگوی طاسی مردانه واضح دارند.
با این که ریزش مو با افزایش سن شدت می‌یابد اما هیچ وقت برای رسیدگی و درمان آن دیر نیست. هر چند بیشتر مردان ریزش موی خود را به عنوان بخشی از روند سالخوردگی می‌پذیرند اما اگر نتوانستید با آن کنار بیایید هیچ مهم نیست در چه مرحله‌ای هستید، همیشه راه حل‌هایی وجود دارد که می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند.
