علت‌ها و درمان‌های مؤثر قارچ پوست سر، پیشگیری و راهکارهای درمانی

قارچ پوست سر که به عنوان کرم حلقوی یا کچلی نیز شناخته می‌شود، یک عفونت قارچی شایع است که در پوست سر و در ساقه موها ایجاد می‌شود. این بیماری مانند سایر عفونت‌های قارچی، مسری است و اغلب در کودکان خردسال ایجاد می‌شود.

افراد در صورت ابتلا به عفونت قارچی پوست سر، ممکن است علائم مختلفی از جمله خارش، قرمزی، پوسته پوسته شدن پوست و حتی ریزش مو را تجربه کنند. ابتلا به قارچ پوست سر آزاردهنده است، اما خوشبختانه در اکثر موارد قابل درمان است.

شامپو سیر پرژک حاوی عصاره طبیعی سیر یک انتخاب مناسب برای رفع عفونت قارچی پوست سر است. سیر یک آنتی بیوتیک طبیعی است و ترکیبات آن خواص آنتی باکتریال و قارچ کش دارد. شامپو سیر پرژک به در رفع شوره سنگین سر و بهبود عفونت های قارچی بسیار موثر عمل می کند و همچنین در جلوگیری از ریزش مو، تقویت پیاز مو، ترمیم موههای آسیب دیده و تنظیم چربی پوست سر اثرات مطلوبی دارد.

قارچ پوست سر چیست؟

قارچ پوست سر یا کچلی، نوعی عفونت است که پوست و مو را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این عفونت هم مانند سایر عفونت‌های قارچی، زمانی ایجاد می‌شود که نوع خاصی از قارچ در لایه خارجی‌ پوست شروع به رشد می‌کند.

قارچ پوست سر اغلب به عنوان کرم حلقوی پوست سر شناخته می‌شود. این نوع عفونت به طور کامل توسط قارچ‌های مسری ایجاد می‌شود و بر خلاف نام بیماری علت بروز آن کرم‌ها نیستند.

با توجه به گزارش CDC ( Centers for Disease Control and Prevention)، حدود 40 گونه مختلف قارچ وجود دارد که می‌توانند باعث ایجاد عفونت کچلی شوند. این قارچ‌ها روی پوست سر، کشاله ران، پاها و سایر قسمت‌های بدن رشد می‌کنند. عفونت‌های قارچی پوست سر اغلب توسط قارچ‌های میکروسپوروم (Microsporum) و تریکوفیتون (Trihophyton) ایجاد می‌شوند.

علائم قارچ پوست سر

قارچ پوست سر علائم مختلفی ایجاد می‌کند. این علائم ممکن است شامل شوره شدید در نقاط مختلف اسکالپ باشد و گاه با بیماری پسوریازیس اشتباه گرفته شود. برخی از عفونت‌های قارچی باعث ایجاد ریزش مو تکه ای (لکه های طاس) می‌شوند. لکه‌های طاس معمولا ملتهب و پوسته پوسته هستند و احتمال دارد در این قسمت‌ها، موهای کوچک شکسته به صورت پراکنده باقی بمانند.

گاه عفونت قارچی سر باعث ایجاد جوش‌های دردناک پوستول (pustules) می‌شود. در موارد نادر عفونت شدید ممکن است بیمار، تورم و ترشح را در ناحیه سر تجربه کند. این شرایط کریون (kerion) نامیده می‌‌شود و در صورتی که به موقع درمان نشود می‌تواند باعث اسکار و ریزش دائمی مو شود.

علائم عمومی قارچ پوست سر شامل موارد زیر است:

• خشکی و پوسته
• سرخی
• خارش
• شوره سر
• ریزش مو

شدت این علائم بسته به عوامل مختلف می‌تواند متفاوت باشد. گاهی اوقات، قارچ پوست سر باعث ایجاد لکه‌های خاکستری و پوسته پوسته شدن پوست سر می‌شود در این شرایط مقدار کمی ریزش مو قابل مشاهده است. در موارد شدیدتر، عفونت قارچی پوست سر می‌تواند باعث التهاب، زخم و عفونت ثانویه با منشا باکتری‌ شود.

چه چیزی باعث بروز قارچ پوست سر می‌شود؟

درست مانند سایر عفونت‌های قارچی، قارچ پوست سر زمانی ایجاد می‌شود که قارچ‌های مسری از افراد، حیوانات یا اشیاء به پوست سر و موی شما منتقل شوند. این نوع عفونت قارچی از منابع مختلفی انتقال می‌یابد:

• انسان:  زمانی که با فرد مبتلا به قارچ تماس داشته باشید احتمال ابتلای شما به عفونت قارچی زیاد می‌شود. استفاده مشترک از لوازم شخصی مانند حوله، شانه، لباس و … می‌تواند به انتقال بیماری‌های قارچی کمک کند.
• حیوانات: عفونت کرم حلقوی در حیوانات از جمله سگ و گربه، به ویژه توله سگ‌ها و بچه گربه‌ها و همچنین حیوانات مزرعه شایع است.
• محیط: برخی مکان‌ها مانند رختکن‌ یا اتاقک دوش‌ در استخرهای عمومی، محل رشد قارچ‌هایی هستند که باعث ایجاد کرم حلقوی پوست سر و سایر عفونت‌های قارچی می‌شوند. اگرچه کرم حلقوی پوست سر می‌تواند هر کسی را درگیر کند، اما این عفونت در کودکان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند شیوع بیشتری دارد.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به عفونت قارچی پوست سر هستند؟

عفونت‌های پوست و ناخن،‌ بسیار شایع هستند و هر کسی ممکن است به عفونت قارچی پوست سر مبتلا شود. عفونت‌های قارچی بیشتردر نقاطی از بدن ایجاد می‌شوند که رطوبت یا اصطکاک زیادی دارند. افراد با گردش خون ضعیف، دیابت و سیستم ایمنی ضعیف، بیشتردر معرض خطر ابتلا به عفونت قارچی پوست سر هستند. علاوه بر این افراد مبتلا به ایدز HIV/AIDS یا سرطان، افراد تحت درمان با داروهای ضد سرطانی، افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی و همچنین افراد در شرایط پیوند اعضا،‌ سلول‌های بنیادی یا پیوند مغز استخوان بیش از سایر گروه‌ها در معرض ابتلا به انواع عفونت‌های قارچی به ویژه عفونت قارچ پوست سر هستند.

تشخیص قارچ پوست سر

عفونت‌های قارچ پوست سر اغلب باعث ریزش مو می‌شوند. اگر به  این بیماری مبتلا هستید، ممکن است با ریزش موی تکه‌ای مواجه شوید. در این شرایط تکه‌های طاس کوچک و گرد در قسمت‌های خاصی از پوست سر شما ایجاد می‌شود.

احتمال دارد موهای ناحیه آسیب دیده پوست سر شکننده شده و به راحتی از ریشه جدا شوند. در برخی موارد، قارچ پوست سر می‌تواند باعث ایجاد تکه‌هایی از نقاط سیاه کوچک شود، زیرا تارهای مو به معنای واقعی کلمه در پوست سر شما می‌شکنند. ریزش مو بر اثر ابتلا به قارچ سر در بیشتر مواقع موقتی است اما عفونت‌های قارچی پوست سر که باعث التهاب می‌شوند (کریون) می‌توانند بافت اسکار ایجاد کنند و این ممکن است منجر به نوعی ریزش موی دائمی به نام آلوپسی اسکار شود. بنابراین در صورت مشاهده هر کدام از علائم عفونت قارچی پوست سر باید فورا به پزشک مراجعه کنید.

چگونه از ابتلا به قارچ پوست سر جلوگیری کنیم؟

با رعایت نکاتی ساده می‌توانیم از ابتلا به عفونت قارچ پوست سر یا بازگشت مجدد آن جلوگیری کنیم:

شست و شوی مرتب موها

تمیز نگه داشتن مو و پوست سر بسیار مهم است. سعی کنید موهای خود را مرتب بشویید. ممکن است پزشک استفاده از شامپو ضد قارچ را برای جلوگیری از عفونت مجدد توصیه کند.

خشک نگه داشتن پوست و مو

عفونت‌های قارچی در محیط‌های مرطوب و کثیف رشد می‌کنند. پس از شستن موها، پوست سر خود را کاملا خشک کنید تا از انتشار و تکثیر قارچ‌ها جلوگیری شود.

استفاده از لوازم شخصی

حوله، لباس، شانه و سایر وسایل شخصی خود را به صورت مشترک با افراد دیگر استفاده نکنید. از آنجا که این مواد با پوست تماس پیدا می‌کنند، به راحتی می‌توانند عامل انتقال و گسترش عفونت‌های قارچی باشند.

برس یا شانه مو خود را عوض کنید

قارچ‌ها می‌توانند برای مدتی روی شانه‌، برس‌ و سایر وسایل، زنده بمانند و در صورت استفاده مجدد از آن‌ها، باعث بازگشت بیماری و انتقال عفونت شوند. بهتر است به محض شروع درمان شانه یا برس قدیمی خود را دور بیندازید. برای شستن لباس‌ها، حوله‌ها و ملحفه‌های خود از آب داغ استفاده کنید.

در محیط‌های عمومی مرطوب احتیاط کنید.

عفونت‌های قارچی اغلب در رختکن باشگاه، اتاقک دوش،‌ استخر و مکان‌هایی از این قبیل امکان رشد و گسترش می‌یابند. مراقب باشید در این شرایط به هیچ وجه سطوح مرطوب یا کثیف و سپس پوست سر یا موهای خود را لمس نکنید.

اگر حیوان خانگی دارید، آن را نزد دامپزشک ببرید

در بسیاری موارد قارچ پوست سر و سایر عفونت‌های قارچی از طریق حیوانات خانگی منتقل می‌شود. حتی اگر حیوان خانگی شما هیچ نشانه‌ای از عفونت نداشته باشد، باز هم باید مورد بررسی قرار بگیرد.

پس از دست زدن به حیوانات دست‌های خود را با آب و صابون بشویید. پس از دست زدن به سگ، گربه و سایر حیوانات حتما دست‌های خود را کاملا بشویید. این همچنین از شما در برابر باکتری‌ها و سایر پاتوژن‌های غیر قارچی محافظت می‌کند.

روش‌های درمان قارچ پوست سر

اگر قارچ پوست سر یا عفونت قارچی در هر جای دیگری از بدن مشاهده شود لازم است حتما پزشک متخصص معاینات لازم را انجام دهد. هر چه زودتر درمان آغاز شود، احتمال اینکه عفونت بدون ریزش موی قابل توجه از بین برود، بیشتر می‌شود. همچنین سرعت عمل،‌ خطر گسترش عفونت قارچی به سایر قسمت‌های بدن یا افراد دیگر را نیز کاهش می‌دهد.

قارچ پوست سر با استفاده از شامپوها و داروهای ضد قارچ که توسط پزشک تجویز می‌شوند به راحتی قابل درمان است. یکی از رایج‌ترین داروهایی که برای درمان عفونت‌های قارچی پوست سر استفاده می‌شود، گریزئوفولوین، یک ضد قارچ خوراکی است. ممکن است پزشک برای درمان عفونت، استفاده از گریزئوفولوین یا داروی دیگری را به مدت چهار تا هشت هفته برای بیمار تجویز کند.

سایر داروهایی که برای درمان قارچ سر استفاده می‌شوند عبارتند از ایتراکونازول، فلوکونازول و غیره. اگر در پوست سر التهاب یا ترشحات مشاهده شود، پزشک برای کنترل این علائم و جلوگیری از پیشروی بیماری و افزایش التهاب داروهایی متناسب با شرایط تجویز خواهد کرد.

از آنجا که داروهای ضد قارچ موضعی نمی‌توانند به ساقه مو نفوذ کنند، معمولاً برای درمان قارچ پوست سر استفاده نمی‌شوند. با این حال، اگر علائم عفونت قارچی در نقاط دیگری از بدن مشاهده شود، ممکن است پزشک استفاده از کرم موضعی را نیز توصیه کند.

یکی از مهم ترین نکاتی که برای درمان عفونت قارچی پوست سر باید رعایت شود،‌ کامل کردن دوره درمان است. حتی با وجود بهبودی زود هنگام پوست سر و ساقه موها، درمان باید ادامه پیدا کند تا خطر ابتلا به عفونت‌های مکرر یا عفونت‌های ثانویه باکتریایی رفع شود.

درمان‌ خانگی قارچ پوست سر

اولین قدم در جلوگیری و درمان قارچ پوست سر، تمیز و خشک نگه داشتن اسکالپ است. اگر عفونت شدید نباشد ممکن است بتوانید با درمان‌های خانگی از شر قارچ خلاص شوید. سرکه سیب طبیعی، روغن نارگیل و روغن درخت چای از جمله درمان‌های خانگی قارچ سر بشمار می‌روند.

یکی از بی ضررترین روش­ها در درمان قارچ اسکالپ استفاده از شامپوهای ضد قارچ مخصوص شستشوی پوست سر و موها است. برخی انواع شامپوهای ضد قارچ مانند شامپو سیر پرژک را می‌توانید بدون نیاز به نسخه از داروخانه‌ها یا فروشگاه‌ها تهیه کنید. شامپو سیر پرژک با خاصیت ضد باکتری و ضد قارچ، در تنظیم چربی پوست سر و جلوگیری از ریزش مو،‌ تقویت پیاز مو،‌ رفع شوره سنگین پوست سر و ترمیم موهای آسیب دیده بسیار موثر است. شستشوی موها با این شامپو مطابق با دستور العمل استفاده، می­تواند در کنترل علائم قارچ پوست سر موثر باشد.

قارچ پوست سر یک مشکل رایج است که می‌تواند افراد را در هر سن و زمینه‌ای تحت تاثیر قرار دهد. اگر‌ چه این بیماری باعث طاسی با الگوی مردانه نمی‌شود با این حال می‌تواند فولیکول‌های مو را تحت تاثیر قرار داده و باعث ریزش مو در نواحی خاصی از پوست سر شود. درمان به موقع عفونت قارچی پوست سر می‌تواند عوارض بیماری را کنترل کرده از ریزش مو جلوگیری کند.