از میان روشهای متنوع برای کمک به مشکلات مو، نام مزوتراپی و پیآرپی بیش از سایر درمانها شنیده میشود. هر دو روش برای بهبود سلامت فولیکولها، کاهش ریزش و افزایش رشد مو به کار میروند، اما مکانیزم اثر، مواد مورد استفاده، نتایج و حتی هزینههای آنها با یکدیگر متفاوت است. پاسخ به این سوال که پی آر پی بهتر است یا مزوتراپی، به عوامل متعددی مانند علت ریزش مو، سلامت فرد، انتظارات از درمان و نظر پزشک بستگی دارد. در ادامه، به مقایسه تخصصی و علمی این دو روش میپردازیم تا بتوانید آگاهانهتر تصمیم بگیرید که کدام گزینه برای شما مناسب است.
مزوتراپی چیست؟
مزوتراپی مو چیست؟ یک روش درمانی غیرجراحی و کمتهاجمی است. در این روش ترکیبی از داروها، ویتامینها، مواد معدنی، اسیدهای آمینه، پپتیدها و گاهی مواد محرک رشد، مستقیماً به لایه میانی پوست سر یا مزودرم، تزریق میشود. هدف از این تزریق، رساندن مواد مغذی و محرک به ریشه موها است تا به این ترتیب جریان خون موضعی افزایش یافته، متابولیسم سلولهای فولیکولی بهبود پیدا کند و چرخه رشد مو فعال شود. ترکیب محلول مزوتراپی با توجه به نیاز هر فرد تنظیم میشود و میتواند شامل ترکیبات ضد التهابی، باز کننده عروق یا مهارکننده آنزیم 5-آلفا ردوکتاز (عامل ریزش موی آندروژنتیک) باشد.
مزوتراپی معمولاً در جلسات منظم هفتگی یا هر دو هفته یک بار انجام میشود و پس از چند جلسه، بسته به واکنش بدن، فواصل تزریق افزایش مییابد. مزوتراپی برای کنترل ریزش موی ناشی از کمبود مواد مغذی، استرس، تغییرات هورمونی یا ضعف گردش خون موضعی اثر قابل قبولی دارد، اما برای درمان ریزش ژنتیکی یا اسکار شدید پوست سر، پاسخ به این نوع درمان محدود خواهد بود. از آن جا که در مزوتراپی دارو مستقیماً به بافت هدف تزریق میشود، دوز دارو کمتر و اثرگذاری آن سریعتر از شکل خوراکی خواهد بود و همچنین عوارض سیستمیک درمان نیز به حداقل میرسد.
پی آر پی چیست؟
پیآرپی یا Platelet-Rich Plasma یک روش درمانی مبتنی بر استفاده از فرآوردههای خونی شخص است. در این روش، پلاسما با غلظت بالای پلاکتها از خون بیمار استخراج و به پوست سر تزریق میشود. به این ترتیب که ابتدا مقدار کمی خون از فرد گرفته شده و با استفاده از دستگاه سانتریفیوژ، پلاسمای غنی از پلاکت که حاوی فاکتورهای رشد، پروتئینهای ترمیم کننده و مولکولهای پیامرسان سلولی است، از سایر اجزای خون جدا شده و آماده تزریق میشود. این فاکتورهای رشد پس از ورود به بافت پوست سر، فعالیت سلولهای بنیادی در فولیکولهای مو را تحریک کرده، تولید کراتینوسیتها و فیبروبلاستها را افزایش داده و فرآیند نئوانژیوژنز یا همان تشکیل رگهای خونی جدید را تقویت میکنند.
هدف اصلی پیآرپی، بازگرداندن چرخه طبیعی رشد و افزایش ضخامت و استحکام تارهای مو است. این روش در درمان ریزش موی آندروژنیک، نازک شدن تدریجی تارها و کاهش تراکم ناشی از اختلالات خونرسانی به فولیکولها، کاربرد دارد و از آن جا که ماده تزریق از خون خود فرد تهیه میشود، احتمال بروز واکنشهای آلرژیک یا پسزدگی وجود ندارد. جلسات درمانی برای پیآرپی معمولاً هر 4 تا 6 هفته یک بار انجام شده و برای تثبیت نتایج، ممکن است در فواصل چند ماهه تکرار شوند. PRP یک روش بیولوژیک، مبتنی بر تحریک طبیعی بدن است، اما برای دستیابی به بهترین نتیجه نیازمند تداوم و رعایت فواصل درمانی میباشد.
مقایسه مزوتراپی و پیآرپی
مزوتراپی، بر پایه تزریق مستقیم ترکیبهای دارویی، ویتامینها، مواد معدنی و پپتیدها به لایه میانی پوست سر است تا کمبودهای موضعی جبران شده، گردش خون افزایش و التهاب کاهش یابد. اثر درمانی این روش با توجه به فرمول و دوز تزریقی و همچنین هدف از درمان متفاوت است و بیشتر تغذیه و تحریک سطحی فولیکولها را در بر میگیرد. در مقابل، پیآرپی با استفاده از پلاسمای غنی از پلاکت تهیه شده از خون خود فرد، فاکتورهای رشد و پروتئینهای ترمیمی را به بافت مورد نظر تزریق میکند تا سلولهای بنیادی فولیکولی را فعال کرده، نئوانژیوژنز یا ساخت رگهای خونی جدید را افزایش داده و چرخه رشد مو را به صورت عمیق و بیولوژیک بازسازی میکند. بنابراین اثر درمان پیآرپی پایدارتر و عمیقتر از مزوتراپی است.
موارد کاربرد مزوتراپی و پیآرپی
مزوتراپی اغلب برای ریزش موی ناشی از کمبودهای تغذیهای، استرس، تغییرات هورمونی موقت، سبوره یا التهاب خفیف پوست سر و همچنین برای تقویت کلی مو در افراد با شرایط ریزش موی منتشر به کار میرود و معمولاً در کنترل و درمان آلوپسی آندروژنیک نقش کمکی دارد. در مقابل، پیآرپی بیشترین کاربرد را در آلوپسی آندروژنیک خفیف تا متوسط، نازک شدن تدریجی تارها و مینیاتوریزاسیون فولیکولها دارد و میتواند در درمان تلوژن افلوویوم یا بهبود نتایج کاشت مو نیز مؤثر باشد. به طور خلاصه، مزوتراپی بیشتر برای تقویت و اصلاح شرایط محیطی فولیکول مناسب است، در حالی که پیآرپی برای تحریک بیولوژیک و بازگرداندن چرخه رشد مو در ریزشهای ژنتیکی کارآمدتر است.
اثر بخشی درمان
از نظر اثر بخشی، درمان پیآرپی معمولاً نتایج قویتر و پایدارتری در مقایسه با مزوتراپی دارد، به ویژه در کنترل بیماری آلوپسی آندروژنیک این درمان موثرتر است زیرا فاکتورهای رشد آزاد شده از پلاکتها، مستقیماً سلولهای بنیادی فولیکولی را فعال کرده و چرخه رشد مو را بازسازی میکنند. این تاثیرات عمیق بیولوژیکی میتوانند باعث بهبود تراکم، ضخامت و کیفیت تار مو شده و با ادامه پروسه درمان، این اثرات برای مدت طولانیتری باقی میمانند. در مقابل، اثرگذاری مزوتراپی بیشتر از طریق بهبود گردش خون، تغذیه موضعی و تعدیل التهاب بوده و اگرچه میتواند ریزش را کاهش داده و قطر مو را کمی افزایش دهد، اما معمولاً ماندگاری کمتری داشته و برای حفظ نتیجه، به ویژه اگر علت ریزش ژنتیکی باشد، نیاز به تکرار زیاد جلسات درمان دارد.
سرعت اثربخشی و ماندگاری
معمولاً نتایج اولیه درمان با مزوتراپی از حدود هفته دوم تا چهارم، پس از شروع جلسات قابل مشاهده است، اما برای تثبیت اثر و مشاهده تغییرات محسوستر در تراکم و ضخامت مو، نیاز به جلسات متوالی دارد. در مقابل، پی آر پی اثرات قابل توجه خود را غالباً از هفته ششم به بعد نشان میدهد و به دلیل فعالسازی سلولهای بنیادی فولیکولی و بازسازی بیولوژیک چرخه رشد مو، نتایج آن پایدارتر و ماندگاری اثر آن طولانیتر است. اثرات پیآرپی میتواند با تکرار جلسات نگهدارنده، هر 4 تا 6 ماه یک بار، برای مدت طولانیتری حفظ شود، در حالی که مزوتراپی برای حفظ نتایج، نیازمند تکرارهای مداوم در فواصل کوتاهتر است.
پروتکل درمانی
درمان مزوتراپی معمولاً شامل 6 تا 12 جلسه تزریق ترکیبات دارویی، ویتامینها یا پپتیدها به صورت سطحی یا نیمهعمقی به پوست سر، با فواصل هفتگی یا هر دو هفته یک بار است و پس از اتمام درمان اولیه، جلسات نگهدارنده هر 4 تا 8 هفته توصیه میشود. در مقابل، پیآرپی با تزریق پلاسمای غنی از پلاکت به عمق 3 تا 5 میلیمتری پوست انجام میشود و معمولاً فاز القا شامل 3 تا 4 جلسه با فاصله 4 تا 6 هفته است، سپس جلسات نگهدارنده هر 4 تا 6 ماه تکرار میشوند. به طور خلاصه، مزوتراپی شامل جلسات بیشتر با فاصله کوتاهتر و تزریق سطحی میشود، در حالی که پیآرپی جلسات کمتر ولی درمان عمیقتر و با ماندگاری طولانیتر ارائه میدهد.
ترکیب با سایر درمانها
مزوتراپی میتواند با درمانهای مکمل مانند ماینوکسیدیل موضعی، مزودرمال پپتیدها و LED تراپی همافزایی داشته باشد و در مردان، ترکیب با داروهای سیستمیک ضد آندروژن مانند فیناستراید یا دوتاستراید و میکرونیدلینگ، اثر بخشی درمان تقویت میشود. از سوی دیگر، پیآرپی نیز میتواند با میکرونیدلینگ برای افزایش نفوذ فاکتورهای رشد، ماینوکسیدیل موضعی، LED تراپی و حتی پیش یا پس از کاشت مو، جهت بهبود گیرایی گرافتها ترکیب شود تا نتایج درمانی بهتری حاصل شود.
مزوتراپی و پیآرپی برای چه کسانی مناسب است؟
- مزوتراپی: افراد با ریزش موی منتشر به دلیل استرس، رژیمهای سخت، فریتین پایینتر از حد مجاز، سبوره یا التهاب خفیف و همچنین کسانی که نمیخواهند از آنها خون گرفته شود.
- پی آر پی: برای افراد با آلوپسی آندروژنیک خفیف تا متوسط، نازک شدن برگشتپذیر موها، افراد حساس به دارو یا علاقمندان به استفاده از روشهای بیولوژیکِ اتولوگ
چه زمانی نباید از مزوتراپی و پیآرپی استفاده کرد؟
- مزوتراپی: بارداری و شیردهی، آلرژی به ترکیبات دارو، عفونت یا درماتیت فعال، اختلالات انعقادی، ایمونومدولاسیون.
- PRP: اختلالات پلاکتی یا انعقادی، مصرف داروهای ضدانعقاد، عفونت موضعی، کمخونی شدید یا پلاکت پایین، بیماریهای خودایمنی فعال.
عوارض جانبی مزوتراپی
- درد یا سوزش موقت در محل تزریق
- قرمزی (اِریتم) و تورم خفیف
- کبودی یا خونمردگی سطحی
- خارش یا حساسیت پوستی
- فولیکولیت گذرا (التهاب موهای سطحی)
- واکنش آلرژیک نادر به ترکیبات دارویی
عوارض جانبی پیآرپی
- درد یا ناراحتی در محل تزریق
- قرمزی، تورم یا کبودی موقت
- حساسیت موضعی کم
- سردرد خفیف در برخی افراد
- عفونت نادر در صورت عدم رعایت شرایط استریل
درد و نقاهت پس از درمان
مزوتراپی معمولاً درد خفیف تا متوسط ایجاد میکند زیرا تزریقها سطحیتر و با حجم کمتری انجام میشوند و کرمهای بیحسی یا کولینگ میتوانند شرایط را برای بیمار قابل تحمل کنند. دوره نقاهت پس از مزوتراپی کوتاه است و بازگشت به فعالیتهای روزمره همان روز یا روز بعد امکانپذیر خواهد بود. در مقابل، پیآرپی درد متوسط تا زیادی دارد که این به دلیل عمق و حجم تزریق است. درد ناشی از پیآرپی را میتوان با استفاده از تکنیکهایی مانند نیدل استمپینگ یا بیحسی موضعی، تحملپذیر کرد. دوره نقاهت پیآرپی کوتاه است، اما رعایت مراقبتهای دقیق در روزهای اول بعد از تزریق برای حفظ اثرات بیولوژیک و جلوگیری از ایجاد التهاب و عفونت ضروری است.
از مزوتراپی و پیآرپی چه انتظاراتی داشته باشیم؟
بعد از مزوتراپی معمولاً کاهش ریزش مو، بهبود ضخامت، درخشندگی ملایم تارها و تقویت عمومی فولیکولها رخ میدهد، با این حال نتایج این روش بر ریزش موی ژنتیکی محدود است و برای حفظ اثرات آن نیاز به جلسات نگهدارنده مداوم دارد. پیآرپی نیز میتواند باعث افزایش تراکم، ضخامت و کیفیت تار مو شود. در آلوپسی آندروژنیک خفیف تا متوسط اثر این نوع درمان پایدارتر و قابل توجهتر است. با این حال، هیچکدام از این روشها درمان قطعی ریزش مو نیستند و بهترین نتایج زمانی حاصل میشود که عوامل زمینهای رفع شده و درمان با روشهای مکمل همراه شود.
انتخاب بین مزوتراپی و PRP
انتخاب بین مزوتراپی و پیآرپی باید با توجه به نوع ریزش مو، شدت مشکل و هدف درمان انجام شود. اگر ریزش مو ناشی از کمبودهای تغذیهای، استرس یا التهاب خفیف و هدف از درمان تقویت عمومی و بهبود کیفیت موها باشد، مزوتراپی به دلیل انعطافپذیری، هزینه کمتر و سادگی پروتکل، گزینه مناسبی خواهد بود. در مقابل، اگر ریزش مو ژنتیکی (آلوپسی آندروژنتیک) است یا نازک شدن تدریجی و مینیاتوریزاسیون فولیکولها مشاهده میشود، پیآرپی به دلیل اثرات بیولوژیک عمیقتر، ماندگاری طولانیتر و ایمنی بالاتر انتخاب بهتری خواهد بود. در بسیاری از موارد، ترکیب هوشمندانه هر دو روش یا استفاده از پیآرپی به عنوان پایه درمان و مزوتراپی برای تقویت تکمیلی، بهترین نتایج را به دنبال خواهد داشت.
قبل از مزوتراپی و پیآرپی چه کارهایی باید انجام دهیم؟
لازم است که قبل از انجام مزوتراپی، وضعیت سلامت عمومی و پوست سر ارزیابی شود. ابتدا پزشک یا متخصص علت ریزش مو، شدت آن و نوع آلوپسی را تشخیص میدهد تا پروتکل مناسب را انتخاب کند. انجام آزمایشهایی مانند CBC، فریتین، ویتامین D، تیروئید و در صورت لزوم بررسی کمبود روی یا بیوتین، به شناسایی عوامل زمینهای ریزش کمک میکند. همچنین لازم است پوست سر تمیز و عاری از عفونت باشد. علاوه بر این در صورت مصرف داروهای خاص یا حساسیت به ترکیبات دارویی، پزشک را در جریان قرار دهید تا از بروز واکنشهای ناخواسته جلوگیری شود.
گرفتن سابقه کامل پزشکی فرد، قبل از اقدام به درمان پیآرپی، از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا اختلالات پلاکتی، بیماریهای خودایمنی، مصرف داروهای ضدانعقاد یا وجود عفونت فعال میتواند بر روند درمان تاثیر بگذارد. در صورتی که همه شرایط محیا باشد، برای تهیه پلاسمای غنی از پلاکت، از فرد خون گرفته میشود، بنابراین بدن بیمار باید هیدراته بوده و استراحت کافی داشته باشد. همچنین از مصرف داروهای ضدالتهاب یا الکل 2 تا 3 روز قبل از انجام درمان خودداری شود. پوست سر باید تمیز باشد و توصیه میشود در ساعات اولیه پس از تزریق از فعالیتهای شدید یا قرار گرفتن در گرمای زیاد اجتناب شود. قبل از انجام هر دو روش، مشاوره دقیق و آماده سازی قبل از درمان صورت میگیرد تا اثر بخشی و ایمنی درمان افزایش یابد.
مراقبتهای لازم بعد از انجام پیآرپی سخت تر است یا مزوتراپی
مراقبتهای بعد از پیآرپی کمی سختتر و حساستر از مزوتراپی است. در پیآرپی، تزریقها عمیقتر و با حجم بیشتری انجام میشود و هدف، تحریک سلولهای بنیادی و آزادسازی فاکتورهای رشد از پلاکتهاست. به همین دلیل، باید هر عاملی را که این فرآیند ترمیمی را مختل میکند، محدود کرد. معمولاً توصیه میشود 24 تا 48 ساعت پس از درمان موها شسته نشوند، از مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن خودداری شود، از گرما، تعریق شدید، سونا، استخر و نور مستقیم آفتاب تا چند روز اجتناب گردد و نواحی تزریق دستکاری نشود تا خطر عفونت کاهش یابد.
در مقابل، مراقبتهای مزوتراپی محدودتر و سادهتر است. از آن جا که حجم و عمق تزریق کمتر بوده و مواد تزریقی نیاز به فرآیند فعال سازی خاصی ندارند، محدودیتها نیز در این روش کمتر است. معمولاً شستشوی مو بعد از 12 تا 24 ساعت بلامانع است و توصیه میشود در همان روز انجام تزریق، از قرار گرفتن در گرمای شدید یا انجام فعالیت ورزشی سنگین اجتناب شود. به همین دلیل، دوره نقاهت مزوتراپی کوتاهتر بوده و بازگشت به فعالیتهای روزمره سریعتر اتفاق میافتد، در حالی که پیآرپی به مراقبتهای دقیقتر و طولانیتر نیاز دارد.
از نظر عوارض و خطرات پیآرپی مو بهتر است یا مزوتراپی
در زمینه واکنشهای آلرژیک و حساسیت، پیآرپی معمولاً ایمنتر از مزوتراپی است، زیرا ماده تزریقی از خون خود فرد تهیه میشود و حاوی هیچ ترکیب خارجی یا شیمیایی نیست. همین ویژگی باعث میشود احتمال بروز آلرژی یا پسزدگی تقریباً صفر باشد. عوارض شایع پیآرپی بیشتر به دلیل فرآیند تزریق است و شامل درد، قرمزی، تورم یا کبودی موقت میشود که ظرف مدت چند روز برطرف میشوند. با این حال، چون تزریقها عمیقتر و با حجم بیشتری انجام میشود، احتمال التهاب و حساسیت موضعی نسبت به مزوتراپی کمی بیشتر است. احتمال عفونت در این روش نادر است، اما در صورت رعایت نکردن شرایط استریل ممکن است رخ دهد.
در مزوتراپی، اگرچه تزریق سطحیتر و حجم کمتری دارد، اما به دلیل استفاده از ترکیبهای دارویی، ویتامینها یا ترکیبات شیمیایی، خطر بروز واکنشهای آلرژیک یا حساسیت پوستی اندکی بالاتر است. عوارض شایع مزوتراپی شامل سوزش، قرمزی، تورم یا کبودی خفیف و گاهی خارش در محل تزریق است. در موارد نادر ممکن است، واکنشهای التهابی شدید یا فولیکولیت رخ دهد، به ویژه اگر فرد به یکی از ترکیبات دارو حساسیت داشته باشد. گذشته از موضوع آلرژی، هر دو روش تقریبا کم خطر محسوب میشوند، اما پیآرپی به دلیل استفاده از ماده اتولوگ (برگرفته از خود بدن) از نظر ایمنی بیولوژیک برتری دارد.
از نظر ماندگاری پیآرپی مو بهتر است یا مزوتراپی
پیآرپی معمولاً نتایج ماندگارتری نسبت به مزوتراپی دارد وعلت آن مکانیسم اثر درمان است. فاکتورهای رشد موجود در پلاسمای غنی از پلاکت، سلولهای بنیادی فولیکولی را فعال کرده و فرآیند ترمیم و بازسازی بافت را در سطحی عمیقتر تحریک میکنند. این تغییرات بیولوژیک میتوانند چرخه رشد مو را به طور پایدارتری بهبود دهند، بنابراین پس از تکمیل دوره درمان، نتایج حاصل از پیآرپی معمولاً برای چند ماه تا بیش از یک سال ماندگار است، به شرطی که عوامل زمینهای ریزش مو کنترل شده باشند. تداوم جلسات نگهدارنده هر 4 تا 6 ماه یک بار میتواند این ماندگاری را افزایش دهد.
در مقابل، مزوتراپی با این که میتواند نتایج قابل قبولی در کاهش ریزش و بهبود ضخامت مو ایجاد کند، ماندگاری کمتری نسبت به پیآرپی دارد زیرا اثر مزوتراپی بیشتر به تأمین مواد مغذی، بهبود گردش خون موضعی و تعدیل التهاب محدود میشود و معمولاً تغییرات عمیق و پایدار در ساختار فولیکول ایجاد نمیکند. برای حفظ نتایج، جلسات نگهدارنده باید با فواصل کوتاهتر، هر یک تا دو ماه، انجام شوند. اگر درمان قطع شود و عوامل زمینهای همچنان فعال باشند، احتمال بازگشت تدریجی علائم بیشتر از پیآرپی است.
نکته بسیار مهم این است که هیچ کدام از این روشها به تنهایی درمان قطعی ریزش مو نیستند و بهترین نتایج زمانی به دست میآید که با اصلاح عوامل زمینهای مانند کمبود آهن، اختلالات هورمونی یا بیماریهای پوستی و درمانهای کمکی همراه شوند.
